kitle kaynak ne demek?
Kitle kaynak (: crowdsourcing), bir
sorunun çözümünün hazırı yoksa, kendi çalışanlarından veya piyasadaki
seçme profesyonel danışman ya da uzmanlardan değil de, kitlelerden, yani
becerebilen herhangi birisinden sağlanması sürecine verilen isim ya da
sıfattır.
Diyelim ki bir teşkilatın/kurumun bir sorunu var. Kurum bu sorunu dört
yoldan çözmeye çalışabilir.
- En ucuzu ve en kolayı hazır almaktır.
- Hazır yoksa sorunun önce kendi çalışanları tarafından çözülmesi
yolunu deneyecektir.
- O da olmazsa fiyat ve diğer olanaklar el verdiği kadarıyla
piyasadaki seçme profesyonel danışman ya da uzmanlardan faydalanma
yolunu deneyecektir.
- O da mümkün değilse yapılabilecek tek şey kalmıştır: Gereksinimi
ilan etmek ve tahmin edilemeyen bir örgüt ya da kişinin olası
çözümünü beklemek. Kitle kaynak bu sonuncusudur.
İnternet üzerinden
Kitle kaynak çözümlere İnternet aracılığıyla ulaşılabilir. Şu İnternet
siteleri bu oluşuma örnektir:
- : Bu site kitle kaynaklı çözümlere
örnektir. Yazan ve güncelleştirenler bu işi para almadan yaparlar.
- istockphoto.com: Grafik projelerinde
kullanma amacıyla fotoğraf arayanlara amatör fotoğrafçıların
çektiklerini ucuza temin eden site. Örneğin profesyonel
fotoğrafçılar 100 dolar istediği bir durumda bu site 1 dolar ile
ayni gereksinimi karşılayabilir.
- :
Makinelere zor, insanlara kolay cevapları para karşılığı insanlara
verdirtir. Bu cevaplar genellikle basit ama çok yüksek sayıda olur;
o zaman her küçük cevaba cüzi bir miktar ödenir.
- innocentive.com: Firmaların Ar-Ge
bölümlerinin başa çıkamadığı bilimsel ya da mühendislik sorunlarını
çözene mükafat önerilebilen bir site. Burada bir çözüm on binlerce
dolar gelir getirebilir.
- yourencore.com: Firmaların bir kezlik
projeler için emekli bilim adamları bulmalarını sağlayan site.
- : Gönüllülerce bina verileri
toplanmasını sağlayan site.
- / : Resim aramada kullanılmak
üzere resmi anlatan yazıların bir İnternet oyununun yan etkisi
olarak elde edilmesi için site.
- : Otomatik tanınması zor yazıların
insan emeğiyle bilgisayar ortamında aranır taranır hale
getirilmesini sağlayan site.
- : Kitle kaynak yöntemiyle siyasi
faaliyetler örgütleyen bir site.
- ve : uzayın incelenmesine gönüllü insan gücü
sağlayan iki site.
- : Protein katlama stratejileri bulmak
için kitlelerin yaratıcılığından yararlanan İnternet oyunu.
- Birleşik Devletler'de eyaletinin polis
teşkilatı Ocak 2008'de halktan gönüllülerin elektronik nöbet
beklemeleri için sınır boyu kameralar yerleştireceğini açıkladı.
- (Kasım 2007) ve
(Mayıs 2008): Amerikan
başkanlık seçiminde kullanılmak üzere halkın çektiği Cumhuriyetçi
yanlısı videoların kullanımını kolaylaştıran siteler.
Tarihten örnekler
Başka kitle kaynak çözümler, geleneksel mükafatlı yarışma düzenleyerek
edinilebilir; Örnekler:
- : İngiliz Parlamentosu'nun
1700'lü yıllarda gemilerin dünya küresi üzerindeki yerlerini
doğu-batı yönünde kolayca ve hassas hesaplayabilmelerini sağlamak
amacıyla geçirdiği bir mükafat kanunuyla başlayan 40 yıllık bir
yarış sonucu geliştirilmiştir. Kazanan daha önce tahta saat kulesi
yapan marangoz olmuştur.
En yakın rakibi ayın
gökte katettiği mesafelerin ölçümüne dayanan, bulutsuz gece ve
karmaşık hesaplar gerektiren bir yöntem geliştirmiş, ama
kronometrenin daha kolay ve yaklaşık on kat daha hassas sonucu
karşısında yenik düşmüştür.
- : Teknolojisi Fransa'da Napolyon'un
ordusuna sefer azığı temin yöntemi için sunduğu mükafat karşılığı bu
teknolojiyi zaten geliştirmiş olan 'in sırlarını açıklamasıyla
topluma mal olmuştur.
- : 1783'te Fransa
kralı 16. Louis tarafından daha önce külden üretilen ve çok ihtiyaç
duyulan ormanları
yakmadan örneğin deniz tuzundan üretme yöntemi için bir ödül
vadetmiştir. 1791'de
bu ödülü kazanmış fakat Fransız İhtilali yüzünden alamamıştır.
- : İlk yatay su çarkı Fransa Sanayiyi
Cesaretlendirme Derneğinin mükafatını kazanmak için tarafından 1827 de
geliştirilmiş idi.
Süregelen geleneksel örnekler
- : Nobel Ödülleri'nin
örnek aldığı, Fransız İhtilali öncesine dayanan, Fransa'ya kısıtlı
ve yıllık ödüller veren bir hayır kurumudur.
- : İnsanlarla kurduğu
sanal sohbetle kendisinin bir insan olduğunu düşündüren makinenin
yapıcısına verilir.
- : 6 matematik
sorunundan biri çözüldü, beşi hala her biri bir milyon dolarlık
ödülü kazanacak dehayı bekliyor.
Ayrıca bakınız
- (İngilizce: Open source)
- (İngilizce: Free
software)
Kitle kaynağın bunlardan farkı, bilgiye ulaşım sürecine kitlelerin
katılmasını konu almasıdır. Sonunda elde edilen çözüm gibi erkin yani her sırrı
herkesçe bilinebilen ve de kaygısızca herkesin kullanabileceği bir şey
olmayabilir, hatta gibi
sırları herkesçe bilinebilen ama kullanımı kimi kurallarla kısıtlı bir
şey bile olmayabilir.
Orijinal kaynak: kitle kaynak. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler